Ks. Włodzimierz Bielak:

PL: Starodruki w księgozbiorze parafii rzymskokatolickiej w Kumowie

EN: Antique books in the library of the Roman Catholic parish in Kumów

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 112 (2019)

Strony / pages: 5-15

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2019.112.01

 

 

 

Streszczenie:

Parafia rzymskokatolicka powstała w Kumowie w 1434 roku. Jak wszystkie parafie posiadała swój księgozbiór, na który zawsze składały się księgi liturgiczne. Wiele parafii posiadało też w swoich zbiorach książki pomocne w duszpasterstwie, np. zbiory kazań. W okresie reformy trydenckiej tych książek przybywało, szczególnie dzięki pracy zakonu jezuitów, którego członkowie trudnili się pisarstwem teologicznym i działalnością wydawniczą. W XVII i XVIII wieku przybywało też książek w zbiorach parafialnych. Te procesy nie ominęły również parafii w Kumowie. Nie znamy dokładnie księgozbioru parafialnego z okresu staropolskiego z powodu niezachowania się jego inwentarza. Informacji dostarczają jedynie protokoły z wizytacji biskupich parafii, jednak trudno jest oddzielić na ich podstawie książki należące do kościoła od prywatnych, będących własnością kolejnych proboszczów. Możemy jedynie wskazać niektóre, powtarzające się w raportach wizytatorów, co do których mamy pewność, że stanowiły własność parafii. Zbiór starodruków powiększył się w drugiej połowie XVIII wieku dzięki spuściznom na rzecz parafii dwóch jej plebanów: ks. Antoniego Borowskiego i ks. Antoniego Wołoszyńskiego. Do dzisiaj zachowało się 25 starodruków, które przez lata niszczały w piwnicy plebanii.

Artykuł niniejszy jest przyczynkiem do badań nad księgozbiorami parafialnymi w archidiecezji lubelskiej – dotąd nieprzebadanymi i nieznanymi. Badania w tym zakresie warto podejmować, bowiem księgozbiory stanowią dobra kultury kryjące często rzadkie egzemplarze, niszczejące bezpowrotnie.

 

 

Słowa kluczowe:

Kumów, parafia w Kumowie, księgozbiór, starodruki, diecezja lubelska

 

 

Summary

The Roman Catholic parish was established in Kumów in 1434. Like all parishes, it had its own library, which always contained liturgical books. A number of parish libraries also held books which were helpful in pastoral work, such as sermon collections. During the Trent reforms there were more and more books, primarily thanks to the Jesuits who dealt with theological writing and publishing activity. In the seventeenth and eighteeenth centuries, the number of books also increased in parish libraries, including the Kumów collection. We do not know much about the parish collection from the Old Polish period as its inventory has not survived. All the information we have is included in the reports of the bishop’s visits; we do not, however, find sufficient detail to help us separate the books belonging to the Church from the private ones whose owners were individual parish priests. Only some of the books can be identified as those belonging to the parish, because they are mentioned several times in the reports of the visitors.  The collection of antique books grew in the second half of the eighteenth century due to the bequests of two parish priests: Rev. Antoni Borowski and Rev. Antoni Wołoszyński. 25 antique books survived; they were kept in the basement of the presbytery for many years, deteriorating in unfavourable conditions.

This article presents a valuable contribution to research on the hitherto unknown parish libraries in the archdiocese of Lublin. Research into this area is worth undertaking, as the libraries are cultural sites frequently hiding rare books, which may otherwise be irretrievably lost.  

Key words: Kumów, the parish of Kumów, library, antique books, the diocese of Lublin

 

 

Bibliografia / References

Źródła

Archiwum Archidiecezji Lubelskiej, Rep 60, sygn. A 150, A 151, A 152, A 154, A 159, A 161, A 164.

Archiwum parafialne w Kumowie, [b. sygn.], Visitatio generalis ecclesiae et beneficii parochialis kumoviensis per ... Adalbertum Leszczyc de Skarszewski ... Episcopum Hełmensem et Lublinensem coadiutorem Abbatem Suleioviensem ... 1798.

 

Opracowania

Estreicher K., Bibliografia staropolska, t. 12-35, Kraków 1891-2007.

Marczewski J.R., Dzieje chełmskiej kapituły katedralnej obrządku łacińskiego, Lublin 2013.

Moskal T., Biblioteki parafialne w archidiakonacie sandomierskim w XVIII wieku, Sandomierz 2005.

 

Informacja o autorze / Information about Author

Ks Włodzimierz Bielak – dr hab. historii Kościoła, prof. w Katedrze Historii Kościoła, Instytutu Nauk Teologicznych KUL; e-mail: bielakwl@kul.pl

https://orcid.org/0000-0002-3883-5615