Marcin A. Klemenski:

PL: Augustianie-Eremici w Dzierżoniowie do czasów reformacji

EN: The Order of Augustinian Hermits in Dzierżoniów to the time of the Reformation

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 111 (2019)

Strony / pages: 115-128

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2019.111.06

 

 

Streszczenie

W niniejszym artykule prezentowane są dzieje klasztoru pw. św. Marka należącego do zakonu augustianów-eremitów. Omówione są dzieje fundacji, donacji rycerskich i szlacheckich, kwestie budowy kompleksu majątkowego we wsiach Podgórzno i Piława Dolna. Przedstawiono również sylwetki zakonników związanych z miejscowym klasztorem. Klasztor został zlikwidowany w 1525 roku na skutek postępującej Reformacji, jednak majątek klasztorny został przez samych zakonników rozprzedany, stąd też w późniejszym okresie stracili szanse na jego restytucję w Dzierżoniowie i w okolicach.

Słowa kluczowe: augustianie-eremici; Dzierżoniów; Śląsk; reformacja; klasztory

 

Summary

The following article presents the history of St Mark’s Monastery, belonging to the Order of Augustinian Hermits. The paper examines the history of the foundation, the donations made by knights and noblemen, the issues of forming the estate in the villages of Podgórzno and Piława Dolna as well as the profiles of the monks connected with the local monastery. The monastery was liquidated in 1525 as a result of the Reformation. The monks, however, sold the estate of the monastery and that is why they had no chance to regain their property in Dzierżoniów and its environs.

Key words: the Order of Augustinian Hermits; Dzierżoniów; Silesia; the Reformation; monasteries

 

Bibliografia / References

 

Źródła

Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu

sygn. IX Akta parafii i miejscowości, Dzierżoniów

nr 1 1710-1729 Akten betreffend Ansprüche der Augustiner-Eremiten gegenüber den Kreuzherren;

nr 2 1730-1748 Ansprüche der Augustiner-Eremiten.

Archiwum Państwowe we Wrocławiu

Rep. 39, nr 39, 41;

Rep. 103, nr 188;

Rep. 39, nr 39, 41;

Rep. 132a, Depozyt miasta Dzierżoniowa, nr 16 (56), 31 (70);

Zbiór Klosego, nr 95.

Národni Archiv Praha

Řad Maltézsky – Listiny, nr 99

 

Wydawnictwa zwarte

Bullarium Ordinis Eremitarum S. Augustini. Periodus formationis 1187-1256, hrsg. B. van Luijk, Würzburg 1964 (Cassiciacum, Bd. 18).

Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, t. 2: 1385-1395, wyd. T. Jurek, Poznań 2000.

Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, t. 3: 1396-1407, wyd. T. Jurek,Poznań 2007.

Regesty Śląskie, t. 2, red. W. Korta, Wrocław 1983.

Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 6, hrgs. H. Appelt, W. Irgang, Köln 1998.

 

Opracowania

Adamska D., Fundacje dewocyjne rycerstwa księstwa świdnicko-jaworskiego w średniowieczu, Wrocław-Poznań 2005.

Cetwiński M., Początki Dzierżoniowa (Rychbachu), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 46 (1991) z. 3, s. 285-300.

Cetwiński M., Pradzieje i średniowiecze, w: Dzierżoniów. Zarys monografii miasta, red. S. Dąbrowski, Wrocław-Dzierzoniów 1998, s. 37-78.

Cetwiński M., Reichenbach-Dzierżoniów. Pradzieje i średniowiecze śląskiego miasta, „Prace Naukowe WSP w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 3 (1996) s. 21-66.

Chabros E., Zakony średniowiecznego Dzierżoniowa, Dzierżoniów 2003.

Eysymontt R., Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław 2009.

Fros H., Augustyn Novellus, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz, Lublin 1973, kol. 1115-1116;

Gutiérez D., Geschichte des Augustinerordens, Bd. 1, t. 1, Die Augustiner im Mittelalter 1256-1356, Würzburg 1985.

Kaczmarek K., Konwent dominikanów w Brzegu w XIV-XV wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 109 (2018) s. 243-267.

Klemenski M.A., Augustianie-eremici w Grodkowie (ok. 1294–ok. 1524), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 36 (2016) z. 1, s. 217-226.

Klemenski M.A., Dzieje klasztoru augustianów-eremitów pod wezwaniem św. Krzyża w Chojnowie (1299-1535), „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 16 (2017) z. 1 (30), s. 74-84.

Kubicki R., Uwagi na temat roli zakonów mendykanckich w duszpasterstwie na terenach wiejskich państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, „Studia Historica Gedanensia” 7 (2016) s. 17-37.

Kunzelmann A., Geschichte der Deutschen Augustiner-Eremiten, t 1: Das dreizehnte Jahrhundert, Würzburg 1969 (Cassiciacum, Bd. 26).

Pisarski G., Czasy nowożytne (1500-1815), w: Dzierżoniów. Zarys monografii miasta, red. S. Dąbrowski, Wrocław-Dzierżoniów 1998, s. 81-127.

Słownik wsi śląskich w średniowieczu, t. 1: Powiat lubiński, red. D. Nowakowski, Wrocław 2014.

Starnawska M., Duszpasterstwo parafialne joannitów w miastach Śląska i Wielkopolski w późnym średniowieczu, w: Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski. Materiały z ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4-6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole 1995, s. 115-126.

Swastek J., Dzierżoniów, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. F. Gryglewicz, Lublin 1983, kol. 599.

Tüchle H., Zur Geschichte der bayerischen Provinz der Augustinereremiten im Jahrhundert vor der Reformation, w: Scientia Augustiana. Studien über Augustinus, den Augustinismus und den Augustinerorden. Festschrift P. Dr. theol. Dr. phil. Adolar Zumkeller OSA zum 60. Geb., hrsg. C.P. Mayer, W. Eckermann, Würzburg 1975, s. 630-640;

Uth G., Szkic historyczno-biograficzny Zakonu Augustjańskiego w Polsce, Kraków 1930.

Wąs G., Zakony mendykanckie na Śląsku w średniowieczu, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 54 (1998) z. 3-4, s. 415-434.

Wiszewski P., Zakony z terenów dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego: życie zakonne od XIII do pierwszej ćwierci XVI w., Świdnica-Jawor 2001.

Zumkeller A., Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken, Würzburg 1966, s. 269.

 

Informacja o autorze / Information about Author

Marcin A. Klemenski – mgr historii; Instytut Historii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; e-mail: mklemenski@poczta.onet.pl

https://orcid.org/0000-0001-8529-4762