Piotr Szkutnik

PL: Początki tworzenia kompozycji z kwiatów na trasie procesji Bożego Ciała w Spycimierzu

EN: The beginnings of creating flower arrangements for the Corpus Christi procession in Spycimierz

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 111 (2019)

Strony / pages: 331-344

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2019.111.16

 

 

Streszczenie

Uroczystości Bożego Ciała zapoczątkowane w Kościele katolickim w XIII wieku stały się okazją do oddania czci Najświętszemu Sakramentowi. Święto z czasem zostało wzbogacone o zewnętrzną formę kultu. W leżącej nad rzeką Wartą wsi Spycimierz formy adoracji hostii rozwinięto w postaci rozbudowanej oprawy wizualnej. Trasa procesji Bożego Ciała poza typowym wystrojem ołtarzy została w całości przyozdobiona kompozycjami z kwiatów, którymi wyłożono środkowy pas drogi we wsi. Tradycja tworzenia kwietnych kobierców według przekazów ma sięgać okresu napoleońskiego. Niewątpliwie istniała już przed drugą wojną światową, a pierwsze źródła o niej informujące pochodzą z 1957 roku.

Słowa kluczowe: historia Kościoła katolickiego; XIII-XXI w.; Boże Ciało; Spycimierz; procesje; zwyczaje ludowe; florystyka

 

Summary

The corpus Christi solemnity initiated in the Catholic Church in the 13th century provided the occasion for the adoration of the Holy Sacrament. In time the solemnity was enriched with the external form of the cult, namely a procession. In the village of Spycimierz, by the River Warta, the adoration of the Host evolved into elaborated visual forms. The route of the Corpus Christi procession, apart from the typically decorated altars, was embellished with flower arrangements, which lay in the mid-lane of the road in the village. According to different accounts, the tradition of creating carpets of flowers dates back to Napoleon’s times. It is certain that it existed before World War II, and the first sources informing about it come from 1975.

Key words: the history of the Catholic Church; the 13th-21st centuries; Corpus Christi; Spycimierz; processions; folk tradition; floristry

 

 

 

Bibliografia / References

 

Źródła

Archiwum Diecezjalne we Włocławku (ADWł)

Akta diecezji kujawsko-kaliskiej, Akta wizytacji, sygn. 17 (209).

Prace dyplomowe, sygn. 56, ks. W. Kujawski, Śpicimierz, s. 1.

Archiwum Kurii Diecezjalnej we Włocławku, Akta parafii Śpicimierz, sygn. AKDWł
par. 203.

Archiwum rodzinne Marii Pełki ze Spycimierza

Fotografia procesji Bożego Ciała z 1976 r.

Kancelaria parafii rzymsko-katolickiej w Spycimierzu (KP Spycimierz)

Kronika parafii Spycimierz 1945-1960, k. nlb.

Kronika parafii Spycimierz 1977-1984, 1992-96, k. nlb.

Zbiór wycinków gazet, Lubomir Kosiński, Kwietne dywany na Bożą chwałę, „Gospodyni”, s. 14-15.

 

Źródła rękopiśmienne

Górka J., Dziedzictwo kulturowe wsi Śpicimierz, Warszawa 1999, mps.

Klimczak M., Słownictwo gwarowe związane z życiem społecznym i obyczajowym we wsi Śpicimierz woj. konińskie, Łódź 1988, mps.

Wywiad autora z ks. Wojciechem Krzywańskim przeprowadzony 16 maja 2017 roku we Włocławku- Michelinie.

Wywiad autora z Marią Pełką ze Spycimierza przeprowadzony 17 maja 2017 roku w Uniejowie.

 

Opracowania

Bogunia-Borowska M., O zwyczajach pobożnych. Groby w Wielki Piątek i procesje w Boże Ciało. Antropologia zwyczajów religijnych w społeczeństwie polskim, „Societas Communitas”, 17 (2014) nr 1, s. 217-235.

Chojnacki K., Kwietna droga, „Kwietnik”, (1998) nr 6, s. 28-29.

Ciesielska-Szynal B., Dekoracje kwiatowe trasy procesji Bożego Ciała w Spicimierzu, „Sieradzki Rocznik Muzealny”, 10 (1995/1996) s. 31-35.

Dyoniziak M., Boże dywany w Spycimierzu, Bydgoszcz 2004.

Dyoniziak M., Boże Ciało w Spycimierzu – w hołdzie Janowi Pawłowi II, Bydgoszcz 2005.

Dyoniziak M., Łukasik Z., Dwa wielkie jubileusze w Spycimierzu, „Uniejowskie Strony”, (2007) nr 15, s. 28.

Fedorowicz S., Procesje parafialne i klasztorne w oktawie Bożego Ciała w XIX-wiecznym Krakowie (1795-1918), „Nasza Przeszłość”, 115-116 (2011) s. 219-243.

Głaz A., Boże Ciało w Spycimierzu, „Kronika Wielkopolski”, 4 (2005) s. 119-122.

Hołda R., Boże Ciało. Święto, ceremonia i performans, „Journal of Urban Ethnology”, 11 (2013) s. 61-74.

Jabłoński M., Z cyklu „Moja wieś” Spicymierz, „Echo Turku”, (1993) nr 6, s. 6.

Jackowski J., Iwanicka J., Dywany w Śpicimierzu, „Gazeta Sołecka”, (1996) nr 10, s. 14-15.

Kaniecki K., Dywany zrywane na miarę, „Dziennik Łódzki”, 8 VI 2007, s. 22.

Kaniecki K., Kolorowy Śpicimierz, „Nad Wartą”, (2002) nr 23, s.13.

Klata H., Było – nie minęło. Gawęda o Śpicimierzu, „Ład Boży” dodatek do „Niedziela”, (2000) nr 16, s. 3-4.

Komajda M., Wieś kwiatami malowana, „W Uniejowie”, (2000) nr 2, s. 12-13.

Krzywański W., Boże Ciało w Śpicimierzu, w: Kalendarz Rolników 1994, red. E. Marciniak, Włocławek 1994, s. 93-97.

Kubacki M., Spycimierskie kwietne dywany na krajowej liście dziedzictwa, W Uniejowie, (2018) nr 73, s. 3

Kujawski W., Śpicimierz, „Ład Boży”, (1992) nr 19, s. 6.

Kwietne dywany na chwałę Panu, „Echo Turku”, (2007) nr 24, s. 3.

Lasociński D., Po kwietnych dywanach, „Turystyka” 20, dodatek do „Turystyka”, (2005) nr 117, s. 7

Maluśkiewicz P., Ziemia konińska. Przewodnik turystyczny, Konin 2002.

Micuła A., Spicimierz. Dywany kwiatowe, „Tele Tydzień”,(2004) nr 23, s. 42.

Nowicki S., Boże Ciało w Śpicimierzu, „Ład Boży”, dodatek do „Niedziela”, (2000) nr 29, s. 3.

Nowicki S., Kwietne Boże Ciało, „Ład Boży” dodatek do „Niedziela”, (2001) nr 28, s. 2.

Po kwiatowych dywanach, „Głos Wielkopolski”, (2001) nr 138, s. 15.

Przybyszewski W., Procesje Bożego Ciała w Warszawie w latach 1827-1863 w relacjach prasowych, malarstwie i na fotografiach Karola Beyera, „Almanach Warszawy”, 9 (2015) s. 203-262.

Radecka B., Od ołtarza do ołtarza po kwietnym kobiercu, „Turystyka” 0, dodatek do „Turystyka”, (1999) nr 124, s. 6.

Rocznik diecezji włocławskiej 2011, red. A. Niemira, Włocławek 2011.

Różycki A., Notatki z podróży po Polsce, „Konteksty Polska Sztuka Ludowa”, 48 (1994) nr 3-4, s. 122.

Słownik krajoznawczy Wielkopolski, Warszawa 1992.

Śmigielska J., Święto Bożego Ciała w Łowiczu, „Societas Communitas”, 2 (2010) s. 255-258.

Sobczak J., Boże Ciało w Spycimierzu, w: Wielkopolska nasza kraina, t. 3. Rzecz o wybitnych ludziach, kulturze ludowej i turystyce Wielkopolski, red. W. Łęcki, Poznań 2004, s. 122-123.

Spicimierz. Nie zwykłe święto, „Echo Turku”, (1999) nr 24, s. 3.

Tomaszczuk A., Kwietny kobierzec. O obchodach święta Bożego Ciała w Spycimierzu, „Konteksty Polska Sztuka Ludowa”, 58 (2004) nr 1-2, s. 213-220.

Uniejowskie strony. Karty z przeszłości odległej, nieznanej i bliskiej gminy Uniejów, red. J. Szymczak, Łódź 2008.

Winnicki W., Jubileusz OSP w Spycimierzu, „W Uniejowie”, (2008) nr 35, s. 23.

Wójcik T., Dziewięćset lat parafii w Spycimierzu, „W Uniejowie”, (2006) nr 26, s. 7-8.

Zalewski Z., Boże Ciało I. Liturgia, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, Lublin 1976, kol. 861-862.

 

Informacja o autorze / Information about Author

Piotr Szkutnik – dr historii; adiunkt w Katedrze Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego;
e-mail: pszkutnik@poczta.onet.pl

https://orcid.org/0000-0001-6086-2655